Sunshine goes green #1: wat is biologisch, ecologisch, duurzaam…?

Hoi allemaal! Vandaag ga ik jullie verblijden met een nieuwe rubriek, namelijk: Sunshine goes green! Al een tijdje ben ik meer en meer aan het nadenken over duurzaamheid en groener leven, hier schreef ik eerder ook al over. Maar het leek me ook wel leuk (en een goede stok achter de deur) om dit proces met jullie te delen. Vandaag de intro: wat is nou eigenlijk duurzaam, ecologisch, organisch, biologisch en wat is het verschil tussen al die dingen?

De weg kwijt in Organoland

Biologisch, natuurlijk, organisch, duurzaam, ecologisch, fairtrade – die woorden zie je tegenwoordig steeds meer langskomen. Maar weet jij het verschil? Ik eigenlijk niet helemaal, en als ik groener wil leven, is het wel handig om dit verschil een beetje te kennen. De ene term heeft namelijk een keurmerk, en de ander mag gewoon op een product gekwakt worden. Ik neem je mee in de wondere wereld der mintgroene termen.

Biologisch

Producten zijn biologisch wanneer ze ‘volgens de natuur tot stand zijn gekomen’. Biologische landbouw is erop gericht de gezondheid van de bodem, ecosystemen en mensen te ondersteunen én in stand te houden. Een product mag biologisch genoemd worden als het productieproces aan de eisen hiervan voldoet. Er zijn strenge wettelijke voorschriften vanuit de overheid, en de controle vindt plaats door een onafhankelijke instantie, genaamd SKAL. Daardoor is de term ‘biologisch’ dus een beschermde term.

Biologische producten zijn herkenbaar aan de keurmerken: EKO, Europees Biologisch en Demeter:

EKO keurmerk EU biologisch keurmerk demeter keurmerk

Het Demeter keurmerk is een keurmerk voor biodynamische landbouwbedrijven. Biodynamisch is een sub-vorm van biologische landbouw die werkt volgens de antroposofische principes van filosoof Rudolf Steiner. Dure woorden die mij ook niet zoveel zeggen, haha, maar Wikipedia helpt!

Voor biologische vleesproducten bestaat ook nog het beter leven keurmerk:

Beter leven keurmerk

Biologische producten zijn altijd geteeld zonder kunstmest en kunstmatige bestrijdingsmiddelen én geproduceerd zonder toevoeging van synthetische geur-, kleur- en smaakstoffen en conserveringsmiddelen. Biologische producten en niet-biologische producten zijn net zo gezond en veilig.

Ecologisch

Ecologisch gaat nog een stapje verder dan biologisch. Waar biologisch let op de relatie tussen milieu, mens en gezondheid, houdt ecologisch ook nog rekening met het hele ecosysteem waarin we leven. Het is dus een duurzame manier van biologisch, in overeenstemming met de natuurlijke verhouding tussen omgeving en alle organismen die daarin leven, niet alleen met ons mensen.

Ecologische producten hebben het EKO-keurmerk (en dus automatisch ook het EU biologisch keurmerk. Andersom geldt dit niet altijd!)

EKO keurmerk

Organisch/Organic

Organisch is eigenlijk hetzelfde als biologisch. Het Engelse organic betekent namelijk letterlijk biologisch. Als je ‘organisch’ in het Nederlands gebruikt, wordt hiermee bedoelt: ‘materiaal van biologische (levende) oorsprong’. Hetzelfde dus. Maar organisch of organic klinkt wel minder stoffig dan biologisch, en wordt daarom soms ook gebruikt.

Let op: aan de term organic hangen geen wettelijke eisen zoals bij biologisch! Het wordt dus veel vaker gebruikt, maar betekent niet hetzelfde in EU wetgeving!

Natuurlijk

Natuurlijk is niet hetzelfde als biologisch. Natuurlijke producten komen uit de natuur en er zijn geen chemische of kunstmatige producten aan toegevoegd. Maar alleen het product is puur natuur, het productieproces hoeft dat niet te zijn. Daarom gaat biologisch nog een stapje verder dan natuurlijk. Ook is de term ‘natuurlijk’ geen wettelijk beschermde term. Er zitten dus geen eisen aan vast, dus je zult altijd een beetje moeten oppassen met deze term.

Duurzaam

Duurzaamheid is een wat lastiger en breder begrip. Dit gaat niet om de natuurlijke aard van een product, maar om het idee dat wij als mensen in evenwicht zijn met milieu en economie en daarbij de aarde niet moeten uitputten. Duurzame producten sluiten dus wel aan op onze huidige behoeften, maar houden ook rekening met toekomstige generaties, we willen niet alle grondstoffen opmaken.

Een voorbeeld van duurzaamheid is bijvoorbeeld het opwekken van energie via andere bronnen dan aardgas of kolen. Aardgas en kolen kunnen opraken, maar bijvoorbeeld wind en zon niet. Daardoor zijn wind en zon duurzame energiebronnen.

In het geval van voeding wordt duurzaamheid wel vaak in één adem genoemd met biologisch en fairtrade. Het overmatig gebruik van bestrijdingsmiddelen maar ook uitbuiting van mensenrechten zijn namelijk een bedreiging voor duurzaamheid. Daarom dragen biologisch en fairtrade voedsel wel bij aan een duurzamere wereld, maar dit zijn geen strakke voorwaarden van duurzaamheid.

Voor duurzaam voedsel is er een aantal van 11 keurmerken vastgesteld die bijdragen aan een duurzamere wereld:

keurmerken duurzaamheid

Fairtrade

Fairtrade betekent letterlijk ‘eerlijke handel’. Als een product fairtrade bestempeld is, betekent dit dat de boeren of makers een eerlijk bedrag hebben gekregen, een zogenaamd leefbaar loon. Dit betekent ook dat er geen sprake is van kinderarbeid of onmenselijk lange werkdagen, maar dat er wel volgens een milieuvriendelijk productieproces gewerkt is.

Er bestaat ook nog zoiets als fairchain. Hier zal ik in een andere blog meer over uitleggen.

Met de volgende logo’s herken je fairtrade producten:

Fairtrade logo Fair for Life logo Fairtrade logo Naturland logo Fairtrade logo

Een voorbeeld

Veel termen, veel om over na te denken. Om het allemaal even wat duidelijker te maken, geef ik een voorbeeld. Neem nu de productie van katoenen kleding; het groeien, plukken en bewerken van katoen is een van de meest milieuvervuilende productieprocessen, en totaal niet duurzaam. Ik heb even een mooie illustratie voor jullie gemaakt:

katoen

Katoen is een natuurlijk product, het groeit in de natuur. Bij biologisch katoen worden er geen bestrijdingsmiddelen gebruikt tijdens het groeiproces. Bij gewoon katoen wel. Daardoor lopen de werknemers ook gevaar, want die zijn vaak niet goed ingelicht. In een biologische setting worden de werknemers beter behandeld.

Nadat katoen volgroeid is, moet het geplukt worden. Bij gewoon katoen worden dan de planten met een chemisch goedje behandeld zodat de blaadjes eraf vallen en het katoen met een machine geplukt kan worden. Dit gebeurt bij biologisch katoen daarom met de hand.
Na het plukken volgt de bewerking: het katoen wordt geverfd en er worden bijvoorbeeld bollen katoen van gemaakt. Bij biologisch katoen gebeurt de kleuring zo milieuvriendelijk mogelijk. Vervolgens wordt het verwerkt in bijvoorbeeld een katoenen trui. Daarna wordt het verkocht. Wanneer het katoen fairtrade is, dan krijgen de boeren een eerlijke prijs voor het biologisch katoen.

Wat de verbouwing van biologisch katoen bijvoorbeeld duurzaam maakt, is dat de boeren de katoenteelt afwisselen met andere planten. Daardoor blijft de bodem gezond en langer bruikbaar. Bovendien is er dan minder water nodig.

Al met al is biologisch katoen vaak ook ecologisch katoen, omdat er door de afwisseling van beplanting ook rekening wordt gehouden met de insecten en andere organismen in het ecosysteem.

Keurmerk voor biologisch katoen

Biologisch katoen kent meerdere keurmerken. Zo heb je bijvoorbeeld de Global Organic Textile Standard, de GOTS. Dit is een richtlijn voor ecologische en sociaal verantwoorde productie van biologisch katoen. Maar ook hier zijn er weer veel meer. Let er in ieder geval op dat als er ‘organic cotton’ op je net gescoorde shirtje staat, er ook een van de volgende keurmerken te vinden is:

biologisch katoen keurmerk

Letten jullie op keurmerken als je producten koopt? Wanneer wel en niet? Laat het me weten in een comment!

Duurzame festivals

Ik sluit af met iets leuks: ik ben niet de enige die hier meer over nadenkt! De komende tijd zijn er heel veel festivals in Utrecht waar ik nog veel van kan leren:

Van 6-17 september is er Foodnote Festival. Georganiseerd door het Science Park en de HU denken we samen na over de toekomst van eten. Met 7 miljard mensen op de aardbol moeten we dit wel doen, want we kunnen niet allemaal biologisch eten, dan is de wereld veel te klein. Maar durf jij al een hamburger uit het lab aan? Meer info vind je op de website van het Foodnote Festival

Foodnote Festival Utrecht

Volgende maand is er in Utrecht een duurzame week (van 7-14 oktober). Tijdens dit festival kunnen we als Utrechters samen nadenken over hoe we duurzamer kunnen leven. Zo zijn er bijvoorbeeld lezingen, of ontdek je waar je lokale groenten kunt kopen (dat wil ik bijvoorbeeld graag weten) en hoe je het makkelijkst seizoensgebonden kunt koken. Allemaal dingen die ik jullie ook hoop te vertellen in de komende tijd in deze rubriek.

Fair Fashion Festival Utrecht

Op 22 oktober, 1 week na de duurzame week, vindt het Fair Fashion Festival plaats (gratis entree!). De organisatoren van dit festival willen laten zien dat fair fashion niet alleen voor de geitenwollensokken types is, maar dat dit gaat over mooie kleding die goed is voor mens en milieu. Dit jaar wordt het festival al voor de 5e keer georganiseerd, en ik ga er graag even langs (het vindt plaats in de Winkel van Sinkel). Want als de mode net zo fashionable is als in The domestic Botanist, dan wordt het kwijlen geblazen!

(Hoe) ben jij bezig met groener leven?

Comments: 9

  • reply
    september 9, 2017

    Duidelijk artikel. Ik vind het ook zeker belangrijk me hier in te verdiepen en probeer zo bewust mogelijk in te kopen. Sowieso koop ik al geen vlees meer een heel beperkt zuivel. Ook probeer ik plaatselijke boeren/akkerbouw te steunen door lokaal in te kopen in plaats van altijd in de supermarkt. x

  • reply
    september 9, 2017

    Wat een leuk en interessant artikel! Ik ben zelf ook met zo’n soort rubriek bezig, of eigenlijk moet het mijn nieuwe goede voornemen voor 2018 worden (net zoals ik nu de hobby’s behandel). Kan dus veel van je leren, ben benieuwd waar jij mee komt!

  • reply

    Kenza

    september 13, 2017

    superduper like ? !

Post a Comment