SGG#32 – je houten snijplanken en spatels onderhouden

Spring is in the air! Krijgen jullie aan het begin van de lente ook van die schoonmaakkriebels? Tijd voor een fijn seizoensklusje: je houten snijplanken en keukentools onderhouden. Ik ben fan van houten tools in de keuken; ik heb inmiddels alweer 4 houten snijplanken en minstens een zelfde aantal houten spatels. Wist je dat als je deze goed onderhoudt, ze dan wel een leven lang mee kunnen gaan? Dat lijkt me nog eens een makkelijke stap naar duurzaamheid: nooit meer nieuwe snijplanken of spatels kopen. Vandaag in ‘Sunshine Goes Green’ leg ik uit hoe je ze het beste schoonmaakt, onderhoudt en welke stappen en benodigdheden er zijn.

Hout of RVS vs plastic

Minder plastic in de keuken, dat is mijn streven. Plastic is onduurzaam in de productie, er zijn nieuwe grondstoffen voor nodig zoals olie en het is slecht recyclebaar. Helaas is plastic wel gemakkelijk in gebruik, het krast niet in je anti-aanbaklaag, het is makkelijk schoon te maken (en kan in de vaatwasser, win) en het gaat best lang mee, tot je je plastic spatel per ongeluk op de pan laat smelten *guilty*. Lastig dus! Hout (of bamboe) aan de andere kant is veel duurzamer. Bomen groeien snel(ler dan aardolie) en bamboe groeit zelfs als kool! Bovendien is hout veel mooier, kun je hout onderhouden (daarover hieronder meer), en plastic zal alleen maar langzaam afbreken en lelijk worden. Houten snijplanken zijn overigens ook een genot voor je keukenmessen, want door op hout te snijden, scherpen de messen zichzelf. Ideaal! Ook is hout extreem goed recyclebaar. Het produceert zelfs groene energie tijdens de recycling. Tot slot heb je nog RVS keukentools. Deze zijn erg hygienisch, gaan lang mee en zijn daarna goed te recyclen en zijn mooi (vind ik). Ze krassen echter wel in je anti-aanbaklaag, maar als je geen pannen met anti-aanbaklaag hebt, is dit een goede keuze.

Praten we over snijplanken, dan is er nog één belangrijke side note: ik ben vegetariër en ik snijd dus nooit vlees op mijn snijplanken. Maar vlees/vis moet je wel degelijk op een plastic snijplank snijden/voorbereiden! Dit ivm hygiene.

Je houten snijplanken en tools onderhouden

Goed, dan nu over tot de orde van de dag: hoe kun je nu het beste je houten snijplanken en keukentools onderhouden zodat ze mooi blijven en langer mee gaan? Ik maak onderscheid tussen schoonmaken en onderhouden, en ik zal ze beide even kort uitleggen.

Schoonmaken

Na het koken kun je je houten keukentools (zowel snijplanken en spatels) het beste afwassen met een mild afwasmiddel of alleen wat heet water. Droog het hout meteen af en laat je snijplanken rechtop drogen zodat ze niet kromtrekken. Als je je houten keukenspullen op deze manier schoonmaakt, ben je al een heel eind. Nog drie don’ts: Doe je houten keukentools nooit in de vaatwasser en laat het hout ook nooit weken in water, dan trekt het krom. Tot slot is aan te raden om spatels aan de lucht te laten drogen en niet nat in een lade te leggen, dan kunnen ze gaan schimmelen. Overigens heb ik meerdere houten snijplanken en dit heb ik om de reden dat ik geen zin heb dat verschillende etenswaren naar elkaar gaan smaken. Zo heb ik een ‘mooie’ plank alleen voor brood (hier snij ik absoluut niets anders op), een plank voor ui, knoflook etc en een voor groenten. Zo houd je de smaken een beetje gescheiden.

Wil je je snijplanken en spatels nu eens wat grondiger schoonmaken, bijvoorbeeld omdat je planken een beetje beginnen te stinken of omdat je per ongeluk je spatel met kurkuma erop hebt gelegd en er gele vlekken in getrokken zijn? (wederom guilty) Dan kun je een wat grondiger schoonmaak overwegen. De professionals raden aan dit elke maand te doen, maar ik doe het eerlijk gezegd minder vaak omdat ik het gewoon vergeet. Dit is natuurlijk je eigen inschatting en ook afhankelijk van hoe intensief je je planken gebruikt! Je hebt nodig:

• (Grof) keukenzout
• Een citroen of wat azijn en een doekje

Citroen en zout (of azijn en zout) hebben een sterk reinigende en antibacteriële werking en azijn verwijdert geurtjes! Dat kan alleen maar goed zijn toch? Het fijne van deze natuurlijke ingrediënten is ook dat het niet zo’n probleem is als er wat achter blijft op je plank. Alles is eetbaar 🙂

Nu gaan we aan de slag!

1. Maak eerst je planken schoon op de manier hierboven en laat goed drogen.
2. Leg dan de plank plat, strooi er wat zout over en wrijf dit in met een halve citroen. Ga hiervoor in cirkelende bewegingen met de halve citroen over de plank. Zorg dat alles een beetje vochtig wordt met citroensap.
   Hiervoor kun je ook azijn en een doekje gebruiken. Of je kunt eerst azijn of citroensap erop doen en dan het zout en dan inwrijven. Dat komt niet zo nauw.
3. Laat het 15 minuten intrekken en spoel af met heet water.
4. Voor het beste resultaat: Ga nu door naar de stap hieronder, onderhoud

Onderhoud

Het grovere onderhoud bestaat uit twee stappen. Stap 1 (optioneel) is het opschuren van de plank of spatel en stap 2 is oliën.

Stap 1: opschuren (optioneel)

Mocht je spatel of plank een beetje brandplekken hebben, flinke krassen of dus geel zijn van de kurkuma, dan kun je het hout een beetje licht opschuren. Gebruik hiervoor fijn schuurpapier of een speciale schuurspons (niet zo’n keukenschuurspons maar een schuurspons om mee te schuren, no spon overigens). De schuurspons heeft als voordeel dat je hem nat kunt gebruiken en er geen zaagsel door je hele huis vliegt. Er bestaat trouwens ook schuurpapier wat je nat kunt gebruiken, laat je hierover even adviseren bij de bouwmarkt. Desalniettemin raad ik aan om het altijd buiten te doen voor als er alsnog zaagsel rondvliegt 😉

Stap 2: oliën

Daarna is het tijd om de plank in te oliën. Na het vaker afwassen beginnen je planken op een gegeven moment uit te drogen en dan komen er makkelijker krassen en vuil in. Olie houdt je plank mooi en verlengt de levensduur! Voor het oliën heb je nodig:

• Een olie geschikt voor snijplanken (ik kocht deze gewoon bij de IKEA). Gebruik GEEN olijfolie, dat wordt plakkerig en viezig, maar elke smaak- en geurloze olie is verder prima.
• Een oude doek of keukenpapier

Leg je plank plat, bijvoorbeeld op het fornuis. Giet wat olie op de plank en wrijf het in met een oude doek of keukenpapiertje. Keukenpapier kan wel loslaten en stukjes achterlaten, dus gebruik een beetje dikker keukenpapier. Laat de plank drogen (liggend of rechtopstaand) en herhaal het proces tot de plank geen olie meer opneemt. De resterende olie kun je dan afwassen met heet water en een klein beetje mild afwasmiddel.

Nu zijn je planken weer klaar voor gebruik!

• 

• 

• 

• 

Dit werkt dus precies zo voor je spatels: even schoonmaken, eventueel wat opschuren, olie erover en klaar 🙂

Heb jij je houten snijplanken en spatels al eens onderhouden dit jaar?